Ông già cháo huyết hay bà cháo lòng có khác gì “những người muôn
năm cũ”. Họ là phần ký ức nhỏ trong một khoảng hành trình nào đó của đời
người, đầy nhọc nhằn biến động, gắn liền với bao chuyện vụn vặt, không
sao quên được…
Xe cháo huyết…đêm
Mùa đông 75, Sàigòn lạnh khủng khiếp, lòng người cũng..lạnh. Chiều
xuống là… nhậu. Còn biết làm gì lúc đó bây giờ? Nuối tiếc quá khứ,
hoang mang với hiện tại và nghi ngờ ở tương lai… Vô
vài xị với bè bạn cho ngấm mùi đời. Nửa đêm lửng lơ đạp xe về nhà, táp
vô xe cháo huyết gần trường Lê Bảo Tịnh, đường Trương Minh Giảng (bây
giờ là Lê Văn Sỹ). Chủ quán, một ông già Tàu, không biết nấu cháo kiểu
gì, mà ngon kinh khủng…
Cháo huyết ngon, ngon từ cháo tới huyết. Cháo ngọt thịt và huyết
mềm và dai, với vài khoanh chào cháo quẩy mỏng dính …Cho ớt bằm thiệt
cay… ấm lòng kẻ say xỉn.. Hình như cháo huyết này được nấu với tôm khô
và mực khô, cháo đã ngon, mà sao miếng huyết vừa dai vừa mềm thế !
Ông già Tàu tính kỹ, kích thước tô cháo nhỏ xíu, cháo múc chỉ tới nửa
tô. Phải ăn tới 5 tô mới tạm đủ… Hôm nào hẻo “đạn”, thì kêu một tô, cho
ớt thiệt cay, uống nhiều trà đá, cũng đỡ vã.
Mười năm sau, ông già Tàu không bán nữa, để xe cháo lại cho vợ chồng
người con trai. Thằng con vẫn nhận ra… khách quen, bàn tay múc cháo
của nó nhuần nhuyễn như ông già, vẫn “cháo nửa tô”, đúng chuẩn !
Rồi mười năm sau nữa, vật đổi sao dời… xây cất nhiều, cảnh đổi thay, chẳng biết xe cháo trôi dạt về đâu…
Năm nay Sàigòn lạnh, lạnh bất thường. Mỗi tối, tôi vẫn đi bộ qua con
đường cũ, đôi khi nhớ ông già Tàu, nhớ “cháo nửa tô”, nhớ ớt cay che
khuất cơn đói, nhớ cả tâm trạng của thằng say xỉn lỡ cỡ…
Tôi có thể nói mà không lưỡng lự, cháo huyết ở đó ngon, chắc chắn ngon nhất đời…
Quán cháo lòng … chiều
Gọi là quán cho bảnh, chứ đó chỉ là cái…sạp, ngó xéo sang chợ Đa
Kao ở đường Nguyễn Huy Tự. Quán chỉ bán buổi chiều, từ 2 giờ đến 5 giờ
là vãn.
Bà chủ quán trạc 35, chưa chồng, chảnh,… Khách chiều bả, chưa thấy bả
chiều khách. Mặt lạnh, ít cười. Ít không có nghĩa là không, thỉnh
thoảng cũng thấy cười với…đàn ông.
Cháo lòng là phải đủ bộ: huyết, tim, gan, phèo, phổi,… Huyết không có
gì đặc biệt, thua xa cháo huyết đêm trên kia, nhưng tim gan phèo phổi,
bả cắt nhát nào ra nhát nấy, to và dày… Dồi bà này làm mới …tuyệt! Khúc
dồi to như… ống nước, và chỉ nhồi thịt, chiên dòn, ăn đã không chịu
được, nhất là những khúc đầu dồi.… Khách thích, muốn mua chỉ cháo và
dồi. Không bán! Chảnh thế đó!
Cháo hầm xương, nên ngọt, nhưng hậu vị không dai dẳng như cháo huyết
hầm tôm khô mực khô nói trên… Cháo lòng ăn với hành củ tím thái mỏng,
ngâm dấm, ớt bằm,…
Cháo ngon, nhưng hơi đắt, tới 4 đồng/ tô. Lương tôi hồi đó 73 đồng,
trừ tiền gạo, nhu yếu phẩm này nọ, còn chừng 35 đồng, làm sao đủ… nhậu
cho cả tháng đây ?
Tiêu chuẩn tháng, gạo (13kg), đường (500 gr), bột ngọt (50gr), thịt
mỡ (600gr),.. mang về nộp cho bà già gọi là…trả hiếu (để tối về còn có
cơm nguội lục ăn). Còn mấy thứ khác thẩy ra chợ trời tuốt. Thuốc lá đen
(3 gói), đẩy ra lấy thuốc rê hút. Sữa hộp, làm phòng lab nên Nhà nước
“bồi dưỡng độc hại” mỗi tháng 1 hộp. May quá bà già tôi không biết uống
sữa, nên sữa cũng chạy ra chợ trời luôn… Đẩy “hàng” ra chợ trời hồi đó
cũng dễ, có bà bán thuốc lá ngồi trước cổng cơ quan (đối diện chợ Đa
Kao) thu gom,…đắt rẻ 1 chút, thôi kệ, hơi đâu trả giá…
Tô cháo lòng 4 đồng là xa xí phẩm. Thèm, nhiều khi thèm, xuân thu
nhị kỳ mới dám rớ tới. Hồi đó thèm đủ thứ, thèm thịt, thèm cá, thèm chả
lụa, thèm phở, thèm điếu thuốc thơm,… Coi như trên đời không có protein.
Bỏ hết ! Nhịn hết ! Nhưng nhịn rượu, thì không. Mỗi tối, không ngồi bên
quán cóc, không đong đưa vài ly rượu, không san qua xẻ lại nỗi lòng với
mấy thằng bạn, người đi kẻ ở, tù tội chín phương, lừa vàng mất bạc,
tình người điên đảo,.. Không ngấm qua men rượu, không nói được ra lời,
làm sao ngủ được, sức đâu mà chịu nổi những bế tắc trước mắt, những
giả dối của ngày mai khi bước chân vào cơ quan…
Lương kỹ sư hồi đó đại khái là vậy, được Đảng và Nhà nước “nâng
niu”trên giấy. Thời hậu chiến mà. Nghị quyết của đảng phán rằng :
“…trong ba dòng thác cách mạng, thì cách mạng khoa học kỹ thuật là then
chốt”… Thứ then chốt này được “ưu đãi” đại khái, còn sống sao thì tùy.
Mỗi năm ôm một đề tài nghiên cứu cấp Bộ, sáng chiều mặc áo blouse, nghía
qua nghía lại mấy cái ống nghiệm, becher, burrette.., tối về đi “cảo”
xích lô kiếm tiền… nhậu. Thường thì tôi đi dạy luyện thi đại học nhiều
hơn. Hồi đó chưa có…lò, nên chỉ dạy kèm, dạy nhóm. Học trò đa phần là
con cán bộ từ rừng, trình độ cũng… rừng, dạy phải hạ thấp, hạ thấp nữa,
căn bản của căn bản. Vậy mà tụi nó đậu, đậu Y Dược hẳn hòi. Thế mới tài!
Những đứa khá, phải cho bài tập riêng, khó hơn nhiều. Hôm thi về, đưa
giấy nháp khoe “thầy”. Perfect! Thế mà rớt. Tối đó, thầy trò ngồi quán
cà phê. Buồn ứa nước mắt! Tương lai tắt ngỏm. Mấy em bây giờ ở đâu? Bên
kia bờ đại dương thì hay biết bao !
Viết tới đây bỗng dưng khựng lại. Đang nói tới cháo lòng heo, sao lại quay sang nói lòng…người thế này? Thôi trở lại lòng…heo.
Quán cháo lòng nằm ngay trước cửa cơ quan tôi, coi như chòm xóm, vậy
mà lâu lâu cũng phải “hót” bả một chút mới được việc. Bà chủ coi chảnh,
nhưng cũng có khi dễ chịu. Cuối tháng lãnh lương, cỡ 2 giờ chiều, đang
dọn hàng còn ít khách, tôi ra quán gạ bả :
- Chị cười, sao tôi thấy ngồ ngộ…
- Ngộ cái gì ?
- Ngộ là đẹp đó, chẳng lẽ tui nói huych toẹt ra. Chị coi được mắt,
làm đồ mồi ngon, sao giờ chưa chịu lấy chồng? Thằng nào phụ chị, đâu
chị nói tui nghe thử, tui đá cho nó mấy cái…
Thế là bả xả ra hàng chùm hàng loạt, nào là bả đào hoa thế nào, nào
là thằng nào thầm yêu trộm nhớ mà bả không chịu ,..bla…bla….
Khách tới đông, tôi xin kiếu vô làm việc lại, nhưng không quên dặn
nhỏ bà chủ “ Hôm nay, tui lãnh lương, đãi mấy thằng bạn nhậu. Tui quảng
cáo món dồi chiên của chị quá xá… Chị bán cho tui một tô, không lấy
cháo, chỉ lấy lòng và dồi, càng nhiều đầu dồi càng tốt. Cho vào bao
nylon, lát về tui lấy…”.
Chất lượng hàng hóa hôm đó, ngon rẻ đẹp bền (bền là lần sau mua cũng khuyến mãi như thế), vượt trên mức mong đợi.
Lắm khi tôi tự hỏi, phịa đại một câu, vô thưởng vô phạt, làm người
khác sướng, mà mình cũng có lợi, có phải là hành vi…đạo đức? Thế giới
này cả ngàn nhánh khổ rồi. Giây phút nào buồn? Giây phút nào vui đây?
Năm 84, tôi chuyển chỗ làm khác, chỉ thỉnh thoảng mới ghé quán cháo
lòng Đa Kao. Giữa thập niên 90, trở lại quán cũ, thì người khác ngồi
bán. Nghe nói, bà chủ cũ chơi đề, vỡ hụi hay sao đó, đã bỏ đi xa rồi.. .
Cháo lòng Đa Kao bây giờ vẫn còn, nhưng không ngon như hồi xưa nữa, nước cháo nhạt, dồi chiên rời rạc…
Ông già cháo huyết hay bà cháo lòng có khác gì “những người muôn năm
cũ”. Họ là phần ký ức nhỏ trong một khoảng hành trình nào đó của đời
người, đầy nhọc nhằn biến động, gắn liền với bao chuyện vụn vặt, không
sao quên được… Nhớ đâu viết đó.
Lúc đầu định viết “Món ăn dĩ vãng”, viết hết đủ món, viết một lần cho
xong, nhưng mới viết tới cháo huyết cháo lòng đã thấy dài, đã thấy
mỏi..tay. Rồi tôi sẽ viết tiếp nếu còn người muốn…đọc. Mà dù không còn
người đọc, tôi cũng viết. Viết để trả nợ quá khứ, một quá khứ chẳng đâu
vào đâu.
Còn gỏi khô bò, còn sò lông, còn bia lên cơn, còn rượu Cây Lý,…
Những thứ này xa lắc rồi. Mấy ai còn nhớ đâu, nhưng có khi lại thấy
chúng gần, thật gần…tưởng chừng như mới đâu đây thôi, như hôm nay tôi
ngồi viết bài này.
Chạm tay vào dĩ vãng, sao thấy ngậm ngùi quá !
Vũ Thế Thành
No comments:
Post a Comment