CHỦ NỢ CHÍNH PHỦ HOA KỲ

Mang nợ khổ lắm. Chính phủ Hoa Kỳ đang nợ nần ngập đầu ngập cổ – 17 ngàn tỷ Mỹ kim (seventeen trillion dollars), khó ai tin nước Mỹ có thể trả nổi. Xét cho cùng, chính phủ nào lại không mang nợ, trừ phi chính phủ đó không phát hành bất cứ hình thức trái phiếu nào. Hoa Kỳ coi thế vẫn có phần hơn nhiều chính phủ khác, những nước phát hành trái phiếu, in tiền vô tội vạ, quản lý kinh tế yếu kém, lạm phát phi mã, cuối cùng giá trị của trái phiếu bốc hơi thảm hại, trở thành một thứ trấn lột, tệ hại hơn quỵt nợ gấp bội phần.

Với Uncle Sam, món nợ quốc gia hiện đang là một đề tài nóng. Nhất là trong những năm gần đây, không ít người tin rằng một phần lớn nguồn năng lượng của Quốc hội, lẽ ra nên sử dụng vào những kế hoạch phát triển chiến lược. Nhưng cuối cùng bị tiêu hao bởi những bất đồng với Nhà Trắng, mục tiêu cuối cùng vẫn chỉ là hai bên kìm nhau mức nợ tối đa chính phủ được phép vay.

Khi được hỏi ai là chủ nợ của Uncle Sam, người ta thường nghĩ ngay tới China, chủ nợ lớn nhất của Hoa Kỳ. Thực ra đó chỉ là món nợ bề nổi của một tảng băng, còn một chủ nợ khác mà Hoa Kỳ phải đau đầu vật lộn, đó là SSTF (Social Security Trust Fund) còn biết qua một tên gọi khác gần gũi hơn “Quỹ tiền hưu trí của người dân Mỹ”.

Để hiểu rõ hơn ai là chủ nợ của Hoa Kỳ, tạm thời chia món nợ khổng lồ 17 ngàn tỷ này thành hai khoản nợ được Bộ Nợ Công (BPD-Bureau of the Public Debt) của chính phủ phụ trách điều hành. Hai khoản nợ khổng lồ này gồm:

(1) Nợ tài sản và nợ cổ phần nội bộ bên trong chính phủ (IH-Intragovernmental Holdings) khoảng gần 5 ngàn tỷ và

(2) nợ từ các nguồn bên ngoài DHP (Debt Held by the Public) lên tới hơn 12 ngàn tỷ (tính vào thời điểm ngày 24 tháng 10 năm 2013).

Món nợ IH, chiếm khoảng gần 1/3 số nợ 17 ngàn tỷ, là khoản nợ Hoa Kỳ vay từ số chủ nợ gồm 230 tổ chức Liên bang (Federal agencies). Ở đây là vay nợ từ các tổ chức cấp liên bang (giống như cha mẹ vay nợ các con cái trong nhà). Ví dụ như SSTF là cơ quan thu và quản lý khoản tiền thuế. Mỗi năm số tiền thuế này thu vào nhiều hơn số tiền SSTF chi trả ra cho người hưu trí. Số tiền thặng dư sẽ làm gì đây?

Để sinh lợi, SSTF đã mua những trái phiếu do chính phủ phát hành, trong trường hợp này là những U.S.Treasuries. Tới thời điểm các trái phiếu này đến hạn (matured) cần được thanh toán, chính phủ sẽ phải trả cả vốn lẫn lời. Chính phủ sẽ có hai lựa chọn:

- Một là tăng thuế (mà điều này rất dễ gặp phản ứng từ dư luận xã hội).

- Hai là phát hành thêm những khoản nợ (trái phiếu) mới để có tiền thanh toán cho các trái phiếu tới kỳ hạn (cách này xem ra dễ chấp nhận hơn, chỉ cần Quốc hội và Nhà trắng thuận thảo, đồng ý với nhau là được).

Sau đây là danh sách các tổ chức Liên bang mua nhiều trái phiếu nhất (tức là chủ nợ của Uncle Sam tính đến thời điểm ngày 30 tháng 08 năm 2013):

1. An Sinh Xã Hội (Social Security Trust Fund and Federal Disability Insurance Trust Fund): mua khoảng gần 3 ngàn tỷ Mỹ kim ($2.764 trillion).

2. Văn phòng Quản lý Nhân sự (Office of Personnel Management gồm Federal Employees Retirement, Life Insurance, Hospital Insurance Trust Funds, Postal Service Retiree Contributions): mua khoảng hơn 8 trăm tỷ Mỹ kim ($826.8 billion).

3. Quỹ Hưu Quân Đội (Military Retirement Fund): mua khoảng hơn 4 trăm tỷ Mỹ kim ($419.5 billion).

4. Quỹ Y tế Hưu Quân Đội (Uniformed Services Retiree Health Care Fund): mua 189 tỷ Mỹ kim ($189 billion).

5. Bộ Y Tế và Nhân Sinh (Department of Health and Human Services – gồm có: Federal Hospital Insurance Trust Fund, Federal Supplementary Medical Insurance Trust Fund): mua khoảng 260 tỷ Mỹ kim ($260 billion).

6. Bộ Năng Lượng (Department of Energy): mua khoảng hơn 50 tỷ Mỹ kim ($54.8 billion).

7. Tập đoàn Bảo hiểm Ký gởi Liên bang (Federal Deposit Insurance Corporation): mua 33 tỷ Mỹ kim ($33 billion).

8. Bộ Lao Động (Department of Labor – Chủ yếu là Quỹ Thất nghiệp (Unemployment Trust Fund): mua 30 tỷ Mỹ kim ($30 billion).

9. Bộ Ngân Khố (Department of the Treasury): mua 26 tỷ Mỹ kim.

10. Các bộ khác gộp lại (Other Programs and Funds): mua khoảng 260 tỷ Mỹ kim ($260 billion).

Khoản nợ DHP (do chủ nợ bên ngoài nắm) lên tới hơn 12 ngàn tỷ Mỹ kim. Gần một nửa trong số khoản nợ DHP do chính phủ các nước ngoài làm chủ như Trung quốc, Nhật, Nam Hàn… khi họ mua trái phiếu của chính phủ Hoa Kỳ.

Kế tiếp, 1/5 của món nợ DHP thuộc về chính quyền các tiểu bang (không thuộc chính quyền liên bang) cùng với Quỹ Dự trữ Liên bang (Federal Reserve) nắm giữ.

Cần biết quỹ này không thuộc bộ máy chính phủ liên bang như danh sách các cơ quan trong nhóm chủ nợ IH nêu ở phần trên. Kế tiếp, gần 15% trong khoản nợ DHP do các quỹ đầu tư như mutual funds và các quỹ hưu trí tư nhân, trái phiếu tiết kiệm, trái phiếu cá nhân làm chủ. Nếu bạn có 401K tại hãng làm, tức bạn được coi là chủ nợ của Uncle Sam vì hãng của bạn đã mua trái phiếu của chính phủ giùm bạn. Nói khác đi, hãng đầu tư hộ cho bạn. Phần nợ DHP còn lại do các ngân hàng, các công ty bảo hiểm, các tập đoàn tài chánh, các doanh nghiệp và các nhà đầu tư làm chủ.

Phân tích chi li khoản nợ DHP này: Số nợ Uncle Sam vay mượn của nước ngoài lên tới 5 ngàn 724 tỷ Mỹ kim. Quỹ Dự trữ Liên bang cho Uncle Sam vay 1 ngàn 794 tỷ Mỹ kim. Chính phủ các cấp tiểu bang và các quỹ hưu trí riêng của họ cho Uncle Sam vay hơn 700 tỷ Mỹ kim.

Các quỹ đầu tư mutual fund cho Uncle Sam vay hơn 946 tỷ Mỹ kim. Các quỹ Hưu Tư nhân cho Uncle Sam vay hơn 457 tỷ Mỹ kim. Các ngân hàng cho Uncle Sam vay khoảng 341 tỷ Mỹ kim. Uncle Sam vay các công ty bảo hiểm hơn 263 tỷ Mỹ kim. Quỹ Trái phiếu tiết kiệm US cho Uncle Sam nợ gần 182 tỷ Mỹ kim. Phần còn lại do nhiều tổ chức cá nhân, doanh nghiệp, nhà đầu tư cho Uncle Sam nợ khoảng 1 ngàn 497 tỷ Mỹ kim. Những con số trên thống kê vào ngày 28 tháng 03 năm 2013 do Federal Reserve cung cấp.

Cần biết thêm không chỉ có các trái phiếu ở các dạng bills, notes, bonds, của chính phủ Liên bang (tức Uncle Sam phát hành), song còn có cả những khoản nợ bảo đảm (securities) vay từ chính phủ các tiểu bang và chính phủ địa phương. Khi gộp lại, quá nửa khoản nợ tập trung vào các chủ nợ điều hành An sinh Xã hội và các quỹ hưu trí (gồm cả retirement và pensions). Vì thế, nếu Uncle Sam mà khai phá sản (default) thì các nước khác sẽ nhảy dựng lên, nhưng thiệt hại nặng nhất là những công dân tuổi hưu và những công dân mất sức lao động của Hoa Kỳ.

Bài toán nợ nần của Uncle Sam là vậy! Chủ nợ của Chú Sam bất luận là ai, Trung quốc, Nhật, Nam Hàn, hay Quỹ An Sinh xã hội, giới tài phiệt, hay mỗi người trong chúng ta (những ai có 401K) hay đầu tư mutual fund… sẽ nghĩ gì về số nợ 17 ngàn tỷ Mỹ kim của chính phủ Hoa Kỳ, nên an tâm hay lo lắng? Liệu họ có sợ quỵt nợ. Hay nghĩ đơn giản hơn: Bất luận chuyện gì xảy ra, Uncle Sam cũng sẽ tìm mọi cách để xử lý ổn thỏa, chứ không chạy làng. Bởi lẽ khoản nợ của Chú Sam là khoản nợ vay mượn vì lợi ích của người dân và của toàn xã hội, chứ không phải là khoản nợ vô căn cứ.

Nguyễn Thơ Sinh